Osoby wykonujące zawodowo działalność artystyczną (artyści zawodowi) znajdują się często w trudnej sytuacji bytowej. Około 60% ma przychody poniżej średniej krajowej, a blisko 30% poniżej minimalnego wynagrodzenia.
Ustawa o uprawnieniach artysty zawodowego (od czerwca 2022 roku jako Ustawa o artystach zawodowych) ma poprawić sytuację artystów. Jej powstanie to efekt wieloletnich starań organizacji reprezentujących twórców kultury ze wszystkich dziedzin, które były konsekwencją debaty zainicjowanej w 2017 roku przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Ogólnopolskiej Konferencji Kultury (OKK).
Projekt ustawy, która ma na celu polepszenie sytuacji artystów w Polsce, przygotowało Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Systemowe zmiany mają zapewnić tysiącom artystów zawodowych m.in. znacznie łatwiejszy dostęp do programu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
Ustawa znalazła się w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów 20 kwietnia. Jest to pierwszy krok do jej do uchwalenia. Po dokonaniu wpisu możliwe jest skierowanie projektu do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji publicznych i opiniowania. Na tym etapie prac środowisko artystyczne – zarówno organizacje zrzeszające twórców, jak i pojedyncze, niezależne osoby – mogą zgłaszać uwagi do projektu.
Ustawa o uprawnieniach artysty zawodowego:
- definiuje pojęcie artysty zawodowego i uprawnienia, które mu przysługują,
- reguluje procedury potwierdzania i aktualizacji uprawnień artysty zawodowego na podstawie posiadanego wykształcenia artystycznego lub dorobku potwierdzonego przez organizacje reprezentatywne oraz przychodów z działalności artystycznej,
- tworzy dedykowany artystom fundusz przeznaczony na dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla najmniej zarabiających artystów zawodowych,
- określa źródła finansowania wspomnianego funduszu (głównym źródłem będą środki pozabudżetowe z tzw. rekompensaty na rzecz uczciwej kultury, jeżeli zaś okażą się niewystarczające – zostaną uzupełnione dotacją celową z budżetu państwa),
- tworzy Kartę Artysty Zawodowego (na wzór Karty Dużej Rodziny) umożliwiającą korzystanie z pakietów, udogodnień, ulg i ofert przygotowanych dla tej grupy społecznej,
- powołuje do życia Polską Izbę Artystów, w której radzie zasiądą przedstawiciele organizacji reprezentujących artystów, Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii oraz ZUS.